Küçük esnaf, ekonomik dalgalanmaların, iç piyasa krizlerinin en ağır şekilde vurduğu kesim olarak ön plana çıkıyor. Özellikle son dönemlerde artan hayat pahalılığı, asgari ücret ve emekli maaşlarının açlık sınırının altında yer alması, doğrudan küçük esnafı da vurdu.
Denizli Güneş Gazetesi muhabiri Burak Coşkun, Bayramyeri bölgesinde küçük esnafın nabzını tuttu. Ortaya çıkan sonuç, neredeyse tüm esnaflardan çıkan ortak ses, “Esnaf öldü” oldu.
İşte esnafların yaşadıkları çıkmazı anlatmaya çalıştığı çığlıkları:
Ali Öztürk (77) esnaf: “Ben Kaleiçi çarşısında 65 yıllık esnafım. Kaleiçi çarşısı önceden böyle değildi. Vatandaş artık Kaleiçi’ne gelmiyor. Vatandaşın cebinde para yok. Hem vatandaş, hem esnaf kan ağlıyor. Vatandaşın gideri de arttı. Emekli olsun, asgari ücretle çalışan olsun; ev kirası, elektrik, doğalgaz, su faturası ödenmeden maaşları bitiyor. Böyle giderse esnaflar dükkan kapatacak. Gelirler gideri karşılamıyor. Demircilik sektörünün en önemli malzemelerinden biri kömür. İş yapmamızın ama materyallerinden biri olan kömürü bile alamaz olduk, demiri siz düşünün. Gelinen süreçten çok şikayetçiyiz. Kaleiçi’nde biz dükkan kapatınca buraya kimse dükkan açmayacak. Bizim içimiz kan ağlıyor, esnaflar öldü.”
Sedat Öztürk (65) esnaf: “Ben 55 yıldır demirci olarak çalışıyorum. Giderimiz çok fazla, gelirimiz yok denecek kadar az. Vatandaşın cebinde para yok. Bundan 20 yıl önce Kaleiçi Çarşısı müşterilerle dolup taşardı. Hiç bir şey eskisi gibi değil. Kurban Bayramı’na kadar çalışıp dükkanı kapatmayı düşünüyorum. Boşu boşuna burada bekliyoruz. Ben çocuklarım ve ailem için çalışıyorum. Tek emekli maaşıyla ben nasıl geçinirim. Sadece emekli maaşı olsa aç kalırız. Bu bürokrat ve meclistekiler 200 bin TL maaş alıyor. Gelsinler 14 bin lira maaş ile bir ay geçinsinler de görelim. Artık yaşadıklarımızdan bıktık. Esnaflar bitti. Canımız çıktı.”
Yaşar Erdil (65) esnaf: “Ben 20 yıldan fazla süredir branda dikiyorum. Piyasa çok durgun, satış yapamıyoruz. Dükkan kiralarının artması bütçemizi çok zorluyor. Götürebildiğimiz kadar götüreceğiz. Gitmediği yerde ne olacak bilmiyoruz. Bizim sattığımız brandaların üretim malzemeleri de çok pahalandı, işçilik giderleri çok arttı. Piyasanın durumunun düzelmesi için çok zaman gerektiğine inanıyorum. Bu yılı iyi kötü çıkarmamız gerekiyor. Bu yılı atlatırsak gelecek için umutluyum. Esnafın bu sorunlarının çözülmesi için politika üretilmesi gerekiyor. Kaleiçi çarşısına gelen yok. Esnaflar boş boş oturuyor.”
Adem Vural (45) esnaf: “Ben 15 yıldır Kaleiçi Çarşısı’nda çaydanlık ve tencere imalat ile tamiratı yapıyorum. Hayat pahalılığı nedeniyle Denizlililer çaydanlık, tencere, tava satın alamıyor. Emekliler, asgari ücretle çalışan işçiler 2 bin lira verip tencere, çaydanlık ve tava alamıyor. İşçiler ve emekliler için 2 bin lira çok para. Tenceresi, çaydanlığı delinen vatandaş tamir ettiriyor. Yeni ürün alamadıkları için mevcudu tamir ettirmekten başka çare bulamıyorlar.”
Berrak Demirel (65) esnaf: “Ben bakır eşya üretimi yapıyorum. Yaklaşık 10 yıldır emekli olmama rağmen çalışmak zorunda kalıyorum. İmal edip satmak için uğraşıyoruz ama çarşının içi boş. Esnaf artık kan ağlıyor. Sabahtan beri sokaktan müşteri geçmedi. Hayat felç oldu. Vatandaşın cebinde para yok. Üretim malzemeleri de pahalandı ve durmadan artmaya devam ediyor. Esnafın gideri çok arttı. Kaleiçi Çarşısı’nda esnaflar dükkanlarını artık boşaltmayı düşünüyor. Nedense herkes Kurban Bayramı’nın geçmesini bekliyor.”
Fahri Al (70) seyyar satıcı: “Ben emekliyim ama geçinebilmek için seyyar satıcılık yapıyorum. Seyyar satıcılık yapmasam emekli maaşıyla yaşamam mümkün değil. Her şey ateş pahası oldu. Bayram bitsin, kapı kapı dolaşıp kalem satacağım. Emekliler elektrik, doğalgaz faturası ödeyemiyor. Ev kiraları maaşımızın tamamına denk geliyor. Emeklinin işi gerçekten çok zor. Garajdan çıkıp Kocabaşa gitmek için minibüse bindim, minibüs ücreti 70 TL olmuş. Bu böyle gitmez.”
Ömer Güneş (55) esnaf: “Ben 46 yıldır balıkçılık yapıyorum. Ramazan Bayramı öncesinde satışlar düşük. Vatandaşın cebinde para yok. Asgari ücretle çalışanlar aylıklarını bekliyor. Emekliler emekli maaşlarını bekliyor. Maaşını alan geliyor. İnsanlar dışarıya çıkmaya korkuyor. Maaş ayın ilk haftası bitiyor. Piyasanın hareketleneceğini zannetmiyoruz. Kazandığımız para giderlerimizi karşılamıyor. Esnaf kan ağlıyor. Güne zamla uyanıyoruz. Yakıta zam, elektriğe zam, dükkan kirasına zam. Böyle devam etmez.”
Gökhan Arslan (43) esnaf: “Balıkçılık yapıyorum. Ramazanın başlamasıyla satışlarımız düştü. Eski yıllara göre çok fazla balık satışı yok. Fiyatlarda çok pahalı değil ama vatandaşın alım gücü düştü. Kırmızı etin pahalı olması nedeniyle vatandaş protein ihtiyacını balık alarak karşılıyor. Giderlerimiz eskiye göre çok arttı. Gider çok gelir az. Dükkanımızı sabah 08.00’de açıyoruz, gece 21.00’e kadar çalışıyoruz. Buna rağmen eve ekmek götürmekte zorlanıyoruz.”
BURAK COŞKUN
