Bekillililer Kalkınma ve Yardımlaşma Derneği Başkanı Mehmet Mankırla, Bekilli’nin tarihi, kültürü ve insanına dair yaptığımız söyleşimiz…
Sizi tanıyabilir miyiz?
“Bekillililer Kalkınma ve Yardımlaşma Derneği Başkanı Mehmet Mankır. Başkanlık görevimi 2022 yılından bu yana sürdürüyorum. İkinci defa seçilerek başkanlık görevimi sürdürüyorum. Derneğimiz 1988 yılında Osman Besli, Kazım Altınay, Hüseyin Yiğit öncülüğünde kuruldu. Derneğimiz Bekillililerin dayanışması ve yardımlaşması için ortaya çıktı. Amacımız Bekilli’nin doğal güzelliklerini ve tarihini anlatmaktır. Bekilli’nin kültürünün geliştirilmesini istiyoruz. Denizli’deki Bekillililerin birlik ve dayanışmasını sağlıyoruz. Derneğimize üye 300 üyemiz bulunmaktadır. Yemekli Bekillililer gecesi düzenliyoruz. Sosyal kaynaşma etkinlikleri, kahvaltılar düzenliyoruz. Katmer günleri yapıyoruz. Kendi aramızda para toplayarak Bekilli’deki ihtiyacı olan öğrencilere burs veriyoruz. Bekilli’de 57 öğrencimize her ay burs veriyoruz.”
Bekilli hakkında bilgi alabilir miyiz?
“Bekilli, Denizli'nin 19 ilçesinden bir tanesidir. Üzümü, şarabı ve pekmezi ile meşhurdur. İlçemizde her yıl şarap festivali düzenlenir. Dionysos Antik Kenti buradadır. Bekilli'de ilk yerleşmenin 1211 ile 1243 yılları arasında olduğu bilinmektedir. Anadolu tarihine bakıldığında, Bekilli ve çevresinde sırasıyla Hititler, Frigyalılar, Lidyalılar, Romalılar, Bizanslılar, Selçuklular ve Osmanlıların hâkimiyet kurdukları görülmektedir. Kurtuluş Savaşı sırasında Bekilli Yunan ordusu tarafından işgal edilmiştir. Büyük Taarruz’un başlamasıyla birlikte 31 Ağustos gecesi Yunanlılar bölgeden kaçarak Uşak'a doğru gerilemiştir. İlçe Osmanlılar zamanında Afyonkarahisar Sancağı'na bağlı bir köy iken, 1884 yılında İzmir’e daha sonra da Denizli'ye bağlanmıştır. 1910 yılında bucak olarak uzun süre Çal ilçesine bağlı kalmış, 1987 tarihinde çıkartılan 3392 sayılı kanun ile de ilçe statüsüne kavuşmuştur. Bekilli’ye bağlı 15 mahalle isimleri sırasıyla şöyledir: Yeni Mahallesi, Bahçeli Mahallesi, Kutlubey Mahallesi, Yahyalar Mahallesi, Sırıklı Mahallesi, Gömce Mahallesi, Yeşiloba Mahallesi, Üçkuyu Mahallesi, Poyrazlı Mahallesi, Çoğaşlı Mahallesi, Deşdemir Mahallesi, Bükrüce Mahallesi, Ekizbaba Mahallesi, Köselli Mahallesi, Çamköy Mahallesi. Bekilli İlçesi Kaymakamı Ferdi Akgün’dür. Bekilli Belediye Başkanı Önder Demir’dir. Bekilli İlçe Jandarma Komutanı Çağatay Durmuş ve Bekilli İlçe Emniyet Amiri Ali İhsan Çoban’dır. İş olanaklarının azalmasından dolayı nüfus azalıyor. Yurtdışına ve çevre illere çok sayıda göç bulunmaktadır. Bekilli nüfusu şuanda 3500 civarındadır.”
“Genellikle bağcılık yapılmaktadır. Üzümcülük ve şarapçılık yapılmaktadır. Ceviz yetiştiriciliği yapılmaktadır. Bekilli yöresinde yetişen bütün meyve ve sebzelerin tarımı yapılmaya çalışılmaktadır. İlçemizi ayakta tutan tarım ürünü üzüm bağlarıdır. Bekilli’de Çalkarası, Boğazkere, Öküzgözü, Şiraz, Kalecik Karası, Chardonnay, CabernetSauvignon, Merlot, Red Globe, Ekşi Kara ve Sultaniye üzümleri yetişmektedir. İlçemizde şarap fabrikalarının gelişmesinden sonra dünyadaki bütün üzüm çeşitlerinin ekimi yapılmaktadır. Bekilli’ye özgü üzüm çeşidimiz Çal karasıdır. Bekilli İlçemizde kendini dünyaya tanıtan iki tane şarap fabrikamız var. Bekilli şarapları Türkiye’nin her ilinde raflarda yer alırken, Avrupa Birliği ülkelerine ihracat yapılmaktadır.”
Bekilli’deki tarihi kent ve arkeolojik alan hakkında bilgi alabilir miyiz?
“Bekilli İlçesi sınırları içerisinde bulunan antik kent Dionysopolis toprak altında bulunmaktadır. Bekilli şarap tanrısı Dionysus adına kurulmuş dionysus şehri ilerleyen süreçte arkeolojik kazılarla gün yüzüne çıkartılması hedeflenmektedir. Dionysus veya Dionisos, Yunan mitolojisinde Bekillili şarap tanrısıdır. DionisosBekilli yöresinde yaşamıştır. Efsaneye göre sembolü olan asma ağacı gibi ölüp yeniden doğar, haz ve acı arasında iki uçta gider gelir. Bu yüzden psikiyatride manik depresif duygu durumunu temsil eder. Yunan mitolojisine göre genel olarak Zeus ile Semele'nin oğlu olarak geçse de, bazı kaynaklarda Zeus ile Persephone'nin ya da Zeus ile Demeter'ın oğlu olarak bilinmektedir. Dionysos kültünün, Hristiyanlık dinini de doğrudan etkilediği ileri sürülmektedir.Dionysos bağ bozumu tanrısı olarak da bilinir. Onun adına düzenlenen bağ bozumu şenliklerinde tiyatronun kültürünün temeli atılmıştır. Şenlikler daha sonra, tiyatro geleneğini ortaya koymuştur. Bu şenliklerde bir koro bulunmaktaydı; daha sonraları koronun önüne bir oyuncu, daha sonra ikinci bir oyuncu geçmiş, böylece tiyatronun temelleri atılmıştır. Bekilli’de bulunan Asar dağının tepesinde bir hisar kalıntısı bulunmaktadır. Menderes havzamızda Kapadokya antik kentini andıran görüntüler bulunmaktadır. İlçemiz sınırları içerisinde damlalı mağarası bulunur. Kral yolu denilen bölge ilçemiz sınırları içerisindedir. İlçemizde kaya resimleri bulunmaktadır. Milattan önce 300’e dayandığı bu kaya resimlerinin söylenmektedir. Resimlerde tanrı betimlemeleri, hayat ağacı betimlemeleri, Şamanizm betimlemeleri bulunmaktadır. Öz Türklere ait Şamanizm ile ilgili çok sayıda kaya resmi bulunmaktadır. Bu resimler açık alanda yerleşik kayaların üzerinde bulunmaktadır. Biz bu kaya resimlerini fotoğrafladık ve Turan Bahadır Sergi Salonu’nda sergiledik.”
Bekilli’nin tanıtılmasıyla ilgili bir kitap çalışması yapıldı mı?
“Çalışmalarımızı sosyal medya platformlarından yayımlıyoruz. Bekilli’nin tanıtılması için çıkarmayı amaçladığımız bir kitabımız var. Bu kitabımızı deneme amacıyla bastık. Kitap’ın daha geniş çapta basılması için çalışıyoruz. Kitaplarda Bekilli’nin genel tarihi bulunmaktadır. Bekilli İlçesiyle ilgili bilinmesi gereken her konu 3 sayı olan bu kitaplarda bulunmaktadır. Bu 3 cilt kitabı Mehmet Kömel, 20 yıllık araştırmaları sonucunda yazdı. Bu kaynak kitap olarak bizim için çok değerli.”
Dernek üyelerine özel bir çalışma yaptınız mı?
“Dernek üyelerimize özel kimlik kartı bastırdık. Denizli’de bulunan 6 özel hastaneyle indirim anlaşmaları yaptık. Üyelerimiz anlaşmalı hastanelere giderek indirimli tedavi oluyor. Hizmet derneklerinin üyelerine yapması gereken her şeyi yapmaya çalışıyoruz.”
Bekilli İlçesinin kökleri Orta Asya’dan mı gelmiştir?
“İlçemiz sınırları içerisinde bulunan kaya resimlerine bakıldığında, atalarımızın Orta Asya’dan geldiğini anlamaktayız. İlçemiz insanları Yörük-Türkmen’dir. Bu kaya resimleri göçebe Türklerin yaptığı resimlerdir. Bu kaya resimleri Orta Asya’dan gelen bir kültürün devamıdır. Araştırmacı Ümit Şıracı danışmanlığında derneğimizin öncülüğünde yaklaşık 2 yıl önce bulduğumuzilçemizin 2 ayrı noktasında M.Ö. 3’üncü yüzyıla ait olduğu değerlendirilen kaya resimleri tarihimize ışık tutuyor. Kaya resimleri günümüze yazılmış mektuplardır. Bu kaya resim mektupları Türklerin Anadolu’ya 1071 yılından çok daha önce yerleştiğini göstermektedir. Türklerin 1071 Malazgirt Meydan Muharebesi öncesinde Anadolu’da yaşadığını anlamaktayız. Biz 1071’den önce de buradaydık. Bu kaya resimleri yüzeylere yazılmış birer mektuptur. Okumasını bilenlere çok şey anlatır. Orta Asya’daki gelenek burada da devam etmiş. Hem figür hem de damgalar olarak karşımıza çıkıyor. Bazı yerlerdeki yazıtlarda kullanılan alfabe, Göktürk alfabesi olarak karşımıza çıkıyor. Çeşitli tarihlerde Orta Asya’dan gelen atalarımızın kültürü Bekilli’de devam etmektedir.”
Derneğinizin en büyük amacı nedir?
“En büyük amacımız dünyanın her yerinde bulunan Bekillilileri aynı çatı altında toplamak istiyoruz. Derneğimizin amacı birlik, beraberlik ve dayanışma içerisinde olmaktır. Bekilli’nin Türkiye çapında görünür ve bilinir bir yer olması için çabalıyoruz. Turizm açısından Bekilli’nin gelişmesini desteklemekteyiz. Bekilli ekonomisinin kalkınması için de çaba harcamaktayız.”
Kendisini dünyaya tanıtmış meşhur Bekillililer var mı?
“Dünyaca ünlü Profesör Yusuf Altıntaş Bekillilidir. Hemşerimiz Yusuf Altıntaş Kanada’nın en yüksek devlet nişanını almış ve yılın profesörü seçilmiştir. Unesco bilim kurulu tarafından yaşayan insan hazinesi ünvanını alan Çini sanatçısı Mehmet Gürsoy Bekillilidir. Hemşerimizin çini sergileri Çin, Japonya ve Amerika Birleşik Devletlerinde büyük beğeni toplamıştır. İstanbul Arkeoloji Müzesi Başuzmanı Arkeolog Veysel Donbaz Sümerce, Akadca, Asurca, Babilce ve Hititçe bilen ender kişilerdendir. Veysel Donbaz ülkemizden yurtdışına kaçırılan 9.000 tabletin Türkiye’ye ait olduğunu tespit etmiş ve bu tabletleri Türkiye'ye geri getirmiştir. Hemşerimiz Veysel Donbaz Bekillilidir. Çok sayıda Bekillili yazar, fotoğraf sanatçısı, müzisyen bulunmaktadır. Bekilli çok sayıda Subay, öğretmen, doktor ve Mülkiyeli yetiştirmiştir.” BURAK COŞKUN